Biznesowo o prawie i podatkach.

Od 14 lipca 2018 r. wytwórcy energii elektrycznej w biogazowniach oraz w instalacjach wodnych mogą skorzystać z nowego systemu wsparcia dla odnawialnych źródeł energii opartego na taryfach gwarantowanych (Feed in tariff – FIT) lub dopłatach do ceny rynkowej (Feed in premium – FIP). W naszej ocenie wprowadzenie przez ustawodawcę nowych systemów wsparcia dla OZE jest korzystne dla biogazowni i hydroelektrowni. Inwestorzy, którzy nie skorzystają z nowego systemu wsparcia, mogą dużo stracić.

Kto może skorzystać z nowych systemów wsparcia przewidzianych w ustawie OZE?

Nowy system wsparcia został przewidziany wyłączenie dla instalacji wytwarzających energię elektryczną z biogazu, w szczególności biogazu rolniczego, biogazu pozyskanego ze składowisk odpadów albo z oczyszczalni ścieków. Z systemu tego korzystać mogą również instalacje wykorzystujące hydroenergię.

Należy też pamiętać, że nowe systemy wsparcia przewidziane są dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW. System taryf gwarantowanych (FIT) przeznaczony jest dla mikro i małych instalacji, czyli dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej nie większej niż 500 kW, natomiast system dopłat do ceny rynkowej (FIP) dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 500 kW i nie większej niż 1 MW.

Na skutek nowelizacji ustawy OZE, która weszła w życie 14 lipca zmienione zostały definicje mikro i małej instalacji. Obecnie mikroinstalacje to te, które mają moc nie większą niż 50 kW, natomiast małe instalacje to te o mocy większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW.

System FIT i FIP dla nowych, jak i starych instalacji

Nowy system przewidziany został zarówno dla instalacji planowanych do uruchomienia, a także instalacji zrealizowanych po dniu wejścia w życie rozdziału 4 ustawy OZE, które nie korzystały z systemu aukcyjnego, ale także dla instalacji, które chcą migrować z innych systemów wsparcia. Jest on przeznaczony zarówno dla instalacji OZE, które korzystały dotychczas z systemu opartego na świadectwach pochodzenia oraz dla tych instalacji, które przed dniem wejścia w życie ostatniej nowelizacji, czyli przed 14 lipca 2018 r., wygrały aukcję OZE. Pamiętać należy, że energia elektryczna z OZE może korzystać tylko z jednego systemu wsparcia jednocześnie.

Wsparcie przewidziane w systemie FIT i FIP

Wysokość wsparcia w systemie FIT uzależniona jest od ceny referencyjnej przewidzianej dla poszczególnych rodzajów instalacji, a także mocy jednostki wytwórczej. Co do zasady ceny referencyjne są ogłaszane przez Ministra Energii w drodze rozporządzenia. W roku 2018 ustawodawca wyręczył Ministra wskazując obowiązujące w tym roku ceny referencyjne w przepisach przejściowych ustawy nowelizującej.

Ceny referencyjne

Instalacje korzystające z systemu FIT, czyli te o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszej niż 500 kW dostaną od sprzedawcy zobowiązanego za 1 MWh 90% ceny referencyjnej. Przykładowo: w przypadku biogazu rolniczego będzie to 567 zł, biogazu pozyskanego ze składowisk odpadów 504 zł, biogazu pozyskanego z oczyszczalni ścieków oraz innego niż wyżej wymienione 378 zł, natomiast dla hydroenergii przewidziano wsparcie w wysokości 495 zł.

Z kolei wsparcie dla instalacji o mocy nie mniejszej niż 500 kW i nie większej niż 1 MW, czyli mogących korzystać z systemu FIP, uzależnione jest od cen rynkowych oraz wartości 90% ceny referencyjnej, która dla biogazu rolniczego wynosi 513 zł, dla biogazu pozyskanego ze składowisk odpadów 495 zł, biogazu pozyskanego z oczyszczalni ścieków i innego niż wcześniej wymienione 346,50 zł, z kolei dla instalacji wodnych 450 zł.

Na czym polega system FIT i FIP?

Feed in tariff (FIT)

System FIT polega na uzyskaniu przez wytwórcę uprawnienia do zawarcia ze sprzedawcą zobowiązanym umowy sprzedaży energii elektrycznej po stałej cenie, która stanowi 90% ceny referencyjnej. Sprzedawców zobowiązanych wyłania każdego roku w drodze decyzji administracyjnej Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Są nimi przedsiębiorstwa obrotu, które w okresie poprzedzającym ich wybór do pełnienia tej funkcji na obszarze działania danego operatora systemu dystrybucyjnego, a także operatora przesyłowego, osiągnęły największy wolumen sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym. Na mocy przepisów ustawy OZE przedsiębiorstwa te mają obowiązek zakupu energii elektrycznej od wytwórców korzystających z systemu FIT.

Wytwórca, który otrzyma zaświadczenie, zobowiązany jest do zawarcia umowy ze sprzedawcą zobowiązanym. Ponadto, wytwórcy są zobowiązani do sprzedaży energii elektrycznej w różnych terminach wskazanych w ustawie w zależności od tego, czy jest to instalacja nowa czy już istniejąca oraz od tego, czy korzystała z innych systemów wsparcia. Niewątpliwą zaletą systemu FIT jest możliwość zmiany deklaracji w zakresie wyboru sprzedawcy oraz zadeklarowanej łącznej ilości energii elektrycznej. Daje to niewątpliwie dużą elastyczność dla wytwórców, na wypadek gdyby doszło do sytuacji, w której ceny energii elektrycznej przekroczyłyby ceny referencyjne.

Feed in premium (FIP)

System FIP oparty jest natomiast na dopłatach do ceny rynkowej, czyli pokryciu 90% wartości tzw. ujemnego salda, które stanowi różnicę między ogłoszoną dla danej instalacji ceną referencyjną i rynkową średnią wartością sprzedaży energii elektrycznej. W tym przypadku uprawniony wytwórca składa wniosek do Zarządcy Rozliczeń o pokrycie ujemnego salda na wytworzony przez niego wolumen energii, wprowadzony do sieci i sprzedany na rynku.

Zarówno w przypadku FIT i FIP wartość wsparcia jest pomniejszana o dotychczas udzieloną pomoc inwestycyjną.

Wskazane powyżej zasady, które dotyczą możliwości zmiany zadeklarowanej ilości energii elektrycznej, dotyczą również wytwórców w systemie FIP. Pamiętać należy, że sankcją karną obarczone jest jedynie niesprzedanie jakiejkolwiek ilości energii elektrycznej oraz niewytworzenie jej po raz pierwszy w terminach ustawowych.

Jak skorzystać z nowego systemu wsparcia?

Przede wszystkim należy złożyć do Prezesa URE – najlepiej przy pomocy Internetowej Platformy Aukcyjnej – deklarację o zamiarze sprzedaży niewykorzystanej energii elektrycznej po stałej cenie, która inicjuje proces prekwalifikacji. W toku tego procesu Prezes URE bada, czy przedsiębiorstwo wnioskujące o dostęp do systemu nie znajduje się w trudnej sytuacji w rozumieniu rozporządzenia Komisji UE GBER uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym. Jeżeli wytwórca spełni przesłanki dotyczące trudnej sytuacji przewidziane w tym rozporządzeniu, to zostanie wykluczony z systemu na mocy wydanego przez Prezesa URE, które jest zaskarżalne do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wraz z deklaracją wytwórca zobowiązany jest do złożenia szeregu oświadczeń, min. dotyczących substratów wykorzystywanych w procesie wytwarzania energii elektrycznej oraz otrzymanej dotychczas pomocy publicznej. Cały proces po pozytywnej weryfikacji kończy się wydaniem przez Prezesa URE zaświadczenia o możliwości sprzedaży energii elektrycznej z OZE w systemie FIT/FIP.

Ponadto w przypadku nowych instalacji warto przed rozpoczęciem prac nad projektem uzyskać od Prezesa URE potwierdzenie tzw. „efektu zachęty”. System świadectw pochodzenia oraz system aukcyjny są już notyfikowane, a więc uznane przez Komisję za dozwoloną pomoc publiczną. Natomiast system FIT/FIP póki co nie został notyfikowany. Uzyskanie potwierdzenia efektu zachęty zabezpiecza zatem wytwórcę przed ewentualny zwrotem uzyskanej pomocy publicznej, w sytuacji gdyby system FIT/FIP został uznany przez Komisję za niedozwolony.

Należy pamiętać, że jest on przeznaczony jedynie dla jednostek biogazowych i hydroelektrowni. Nie obejmuje więc pozostałych technologii OZE, co może stanowić argument przeciwko niemu w procedurze notyfikacji. W takiej sytuacji potwierdzenie efektu zachęty wydaje się koniecznością.

Zalety systemu FIT i FIP

Przede wszystkim nowy system jest alternatywą dla zielonych certyfikatów, których ceny jeszcze nie tak dawno były dramatycznie niskie. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jak ceny za zielone świadectwa będą kształtować się w przyszłości. Taka sytuacja może utrudniać pozyskanie kredytów bankowych na inwestycje w OZE. Zapewnienie otrzymania stałej ceny lub dopłaty do cen rynkowych daje pewność co do opłacalności danej inwestycji i tym samym zdecydowanie powinno ułatwić otrzymanie kredytu. Dotyczy to nowych instalacji, a także tych, które inwestorzy planują zmodernizować.

Niewątpliwą zaletą systemu FIT i FIP jest – inaczej niż w przypadku aukcji OZE – brak obowiązku wytworzenia zadeklarowanej ilości energii elektrycznej. Ustawa OZE przewiduje kary jedynie za niewytworzenie energii elektrycznej z OZE w określonym w ustawie terminie i jej niesprzedanie. Nie mówi natomiast o konkretnych wolumenach. Zatem realizacja obowiązków wynikających z systemu FIT i FIP wypełni się już po wyprodukowaniu i sprzedaniu jakiegokolwiek wolumenu energii. Dodatkowo w tym przypadku nie trzeba wygrać aukcji, a wystarczy złożyć Prezesowi URE kompletną i prawidłową deklarację.

Nowy system wsparcia dla biogazowni i hydroelektrowni jest niewątpliwie korzystny dla inwestorów, przede wszystkim z uwagi możliwość zapewnienia stałego wsparcia dla instalacji OZE oraz brak sankcji karnych za niewytworzenie zadeklarowanej ilości energii elektrycznej. Jest on także na tyle elastyczny, że na wypadek zmiany warunków rynkowych wytwórca może rozpocząć sprzedaż pozostałej części energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym bez korzystania ze stałej ceny lub pokrycia ujemnego salda. Przystępując do nowego systemu należy także zwrócić uwagę na treść zawieranych umów ze sprzedawcą – tak, aby uniknąć ryzyka poniesienia kar umownych. Tylko odpowiednio sformułowana umowa pozwoli w pełni wykorzystać zalety systemu FIT/FIP.

Jeżeli mają Państwo pytania dotyczące nowego systemu wsparcia lub potrzebują pomocy prawnej w przedmiocie przygotowania deklaracji lub umowy sprzedaży energii elektrycznej, zapraszamy do kontaktu z prawnikami Kancelarii CC Law.

A może powiadomienie o kolejnych ważnych publikacjach, artykułach i zmianach w prawie? Zapraszamy do zapisu na naszą mailową prenumeratę informacyjną – raz w miesiącu przesyłamy zestawienie opublikowanych artykułów.