Biznesowo o prawie i podatkach.

Oczekiwana przez inwestorów nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) została podpisana przez Prezydenta. W zasadniczej części jej przepisy weszły w życie 29 sierpnia 2019 r. Poniżej opisujemy, jak wpłynie to na sytuację przedsiębiorców wytwarzających energię elektryczną z OZE oraz jak zaoszczędzić na energii elektrycznej z wykorzystaniem OZE. 

Przedsiębiorca prosumentem

W dotychczasowym stanie prawnym w praktyce z systemu prosumenckiego (zwanego także systemem opustów) korzystać mogli jedynie odbiorcy końcowi w gospodarstwach domowych. Na skutek działań Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii systemem tym zostali objęci również przedsiębiorcy. Przed wejściem w życie przepisów ustawy nowelizującej, zgodnie z zawartą w ustawie OZE definicją, prosumentem był odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą. 

Główna zmiana definicji prosumenta nazywanego obecnie w ustawie „prosumentem energii odnawialnej” polega na tym, że obejmuje ona podmioty będące także odbiorcą końcowym prowadzącym działalność gospodarczą. Na skutek dokonanych zmian, system prosumencki nie jest już wyłącznie przeznaczony dla przydomowych instalacji fotowoltaicznych. Warunkiem skorzystania przez przedsiębiorców z tej możliwości jest to, aby wytwarzana energia elektryczna pochodziła wyłącznie z odnawialnych źródeł pochodzenia oraz to, aby samo wytwarzanie tej energii nie stanowiło przeważającej działalności gospodarczej. 

Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby być prosumentem?

Do uzyskania statusu prosumenta konieczne jest spełnienie łącznie następujących przesłanek:

1. zawarcie umowy kompleksowej jako odbiorca końcowy, a więc umowy obejmującej zarówno sprzedaż energii elektrycznej, jak i świadczenie usług dystrybucji,
2. wytwarzanie energii elektrycznej w mikroinstalacji – czyli instalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW.
3. Ponadto wytwarzanie energii elektrycznej nie może stanowić przeważającej działalności gospodarczej przedsiębiorcy, a także
4. wytwarzana energia elektryczna na własne potrzeby musi pochodzić wyłącznie z odnawialnych źródeł energii.

System prosumencki, czyli system opustów

System prosumencki porównałbym do magazynu energii. W momencie nadwyżek produkowanej energii, niewykorzystaną energię elektryczną prosument może wprowadzić do sieci elektroenergetycznej, którą w przypadku niedoborów w produkcji na własne potrzeby będzie mógł wykorzystać. Odbywa się to na zasadzie dokonania rozliczeń – rachunek za energię jest pomniejszany o wartość energii wprowadzonej do sieci. Niestety rozliczenie następować będzie z wykorzystaniem współczynników korygujących, których wielkość uzależniona jest w głównej mierze od wielkości instalacji. Na podstawie przepisów ustawy OZE, sprzedawca zobowiązany, czyli największa spółka obrotu na terenie danego operatora, dokonuje rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci wobec ilości energii pobranej z tej sieci przez prosumenta. W przypadku mikroinstalacji o mocy większej niż 10 kW – jest to w stosunku ilościowym 1 do 0,7, natomiast w przypadku mikroinstalacji o mocy nie większej niż 10 kW – w stosunku ilościowym 1 do 0,8. 

Pomimo zastosowania współczynników korygujących, system ten jest niewątpliwe atrakcyjny. Możliwość wprowadzenia energii elektrycznej do sieci i pomniejsze przez to rachunków za prąd to nie jedyna korzyść jaką przewiduje ustawa. Dodatkowo, od ilości rozliczonej energii elektrycznej w systemie opustów, prosument nie uiszcza opłat z tytułu jej rozliczenia oraz opłat za usługę dystrybucji, których wysokość zależy od ilości energii elektrycznej pobranej przez prosumenta. Przedsiębiorstwo obrotu rekompensuje sobie powyższe koszty  właśnie z nadwyżki wprowadzonej energii w stosunku do pobranej i rozliczonej, z wykorzystaniem współczynników korygujących. 

Przepisy ustawy nowelizującej ustawę OZE wyjaśniają także aspekty podatkowe związane z wytwarzaniem energii przez prosumentów. W myśl nowych przepisów o podatku akcyzowym, pobrana energia w ramach systemu opustów jest zużyciem energii wyprodukowanej przez danego prosumenta. Natomiast nadwyżka ilości energii elektrycznej, nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Aukcje OZE – prognozy i ceny referencyjne

Nowelizacja ustawy OZE zawiera zapisy pozwalające na przeprowadzenie aukcji OZE jeszcze w tym roku. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy nowelizującej rząd zakłada przyrost nowych mocy wytwórczych w wymiarze sumarycznym 3 414 MW różnych rodzajów OZE, z przeważającym jednak udziałem lądowej energetyki wiatrowej oraz instalacji fotowoltaicznych. Poznaliśmy także ceny referencyjne. Zgodnie z rozporządzeniem z 15 maja 2019 r. cena referencyjna dla instalacji fotowoltaicznych o mocy powyżej 1 MW wyniesie 365 zł/MWh, natomiast dla źródeł do 1 MW 385 zł/MWh. Z kolei ceny maksymalne w 2019 r. dla wiatraków wynosić będą: 285 zł/MWh dla instalacji powyżej 1 MW oraz 320 zł/MWh dla instalacji do 1 MW. Więcej o cenach referencyjnych pisałem w artykule dedykowanym temu zagadnieniu.

Zmiany w systemie aukcyjnym

Nastąpiły także zmiany w funkcjonowaniu systemu aukcyjnego. Pozytywnie należy ocenić zmianę polegającą na wydłużeniu terminu na wyprodukowanie energii elektrycznej i sprzedaż w ramach systemu aukcyjnego po raz pierwszy. Podstawowy termin wynosi teraz 42 miesiące, a nie jak w poprzednim stanie prawnym 36 miesięcy. Zmienione zostały także przepisy przewidujące wyjątki w zakresie terminów na sprzedaż energii w przypadku fotowoltaiki i wiatraków. Obecnie termin ten dla instalacji fotowoltaicznych wynosi 24 miesiące (wcześniej 18 miesięcy), a wiatraków na lądzie 33 miesiące (wcześniej 30). 

Znowelizowana ustawa OZE zawiera także przepisy umożliwiające wydłużenie umów przyłączeniowych w taki sposób, aby możliwe było zrealizowanie projektów, które wygrają tegoroczne aukcje OZE. 

Pozytywnie należy także ocenić rezygnację przez ustawodawcę z obowiązku składania co roku do momentu rozpoczęcia sprzedaży energii elektrycznej sprawozdania z realizacji harmonogramu inwestycji. Z uwagi na fakt, że przepisy ustawy OZE nie przewidywały żadnych negatywnych konsekwencji za ewentualne przesunięcia przy realizacji inwestycji (poza przypadkiem wytworzenia energii elektrycznej i sprzedania jej w ramach systemu aukcyjnego po raz pierwszy w ustawowych terminach), a także nie nadawały Prezesowi URE żadnych kompetencji do podjęcia jakichkolwiek działań w przypadku, gdy inwestycja nie była realizowana zgodnie z przyjętym harmonogramem, to składanie tego sprawozdania stanowiło zbędną papierologię. 

Zmiany na lepsze w przepisach karnych

Uznanie dla ustawodawcy należy się także za zmiany przepisów karnych dotyczące obowiązku wytworzenia energii elektrycznej z OZE. W poprzednim stanie prawnym niezrealizowanie inwestycji wiązało się z kumulacją kar w postaci przepadku wniesionej kaucji, trzyletniego zakazu uczestnictwa danej instalacji w aukcjach OZE oraz karą finansową za niesprzedanie energii elektrycznej poniżej 85% ilości zadeklarowanej w ofercie aukcyjnej. W obecnym brzmieniu przepis ten stanowi, że sankcja w postaci kary finansowej wymierzana będzie jedynie w przypadku instalacji, które zostały zrealizowane w ustawowym terminie i prowadzą sprzedaż energii w ramach systemu aukcyjnego. Jest to niewątpliwe znaczące złagodzenie sankcji oraz usunięcie wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiały się przy stosowaniu przepisów karnych ustawy OZE. Dotychczas inwestor, który odstąpił od realizacji inwestycji był narażony na przepadek kaucji oraz karę finansową wymierzaną przez okres 15 lat.

Umożliwienie przedsiębiorcom korzystanie z systemu opustów może być bardzo korzystne również dla większych firm. Warto wskazać, że aktualne przepisy umożliwiają, aby jeden przedsiębiorca miał kilka mikroinstalacji (do 50 kW) i aby każda z nich korzystała z systemu opustów – istotne jest, aby każda instalacja była odrębną instalacją OZE w rozumieniu ustawy OZE. Z takiego rozwiązania korzysta również Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, które planuje montaż na dachu swojego budynku trzech instalacji o mocy 50 kW każda. Jeśli jesteś przedsiębiorcą i masz pytania dotyczące prosumentów i odnawialnych źródeł energii zapraszamy do kontaktu.

A może powiadomienie o kolejnych ważnych publikacjach i artykułach? Zapraszam do zapisu na naszą mailową prenumeratę informacyjną – raz w miesiącu przesyłamy zestawienie informacji o aktualnych zmianach w prawie i opublikowanych artykułów z naszego bloga.