Biznesowo o prawie i podatkach.

Nowość – od 1 stycznia 2021 przedsiębiorcy mogą być traktowani jak konsumenci

nowości_od_01Od 1 stycznia 2021 roku wchodzi w życie nowelizacja kodeksu cywilnego, zgodnie z którą osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorcy jednoosobowi i wspólnicy spółek cywilnych) będą w niektórych przypadkach traktowani jak konsumenci. 

 

W jakich przypadkach przedsiębiorca może być traktowany jak konsument?

 

Zgodnie z nowymi przepisami będzie to miało miejsce w przypadku zawierania przez przedsiębiorcę  umowy bezpośrednio związanej z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Nie jest jasne, co należy rozumieć przez „zawodowy charakter działalności”, a znaczenie tego pojęcia jest kluczowe dla ustalenia, czy w przypadku danej umowy jej strona ma być traktowana jak przedsiębiorca czy jako konsument.

Zgodnie z przepisem przy ustalaniu „zawodowego charakteru działalności” należy opierać się na przedmiocie działalności wpisanym do CEIDG. Z drugiej jednak strony ustawodawca używa zwrotu „w szczególności”, który sugeruje, że nie jest to jedyna podstawa. Mogą się zatem zdarzać przypadki, kiedy mimo niewpisania danego rodzaju działalności do CEIDG, winna być ona uznana za działalność o charakterze zawodowym. Przedsiębiorca może także w rzeczywistości nie wykonywać działalności na niektórych polach, które zgłosił do zarejestrowania w CEIDG i może się okazać, iż taki rodzaj działalności – mimo jego formalnego wpisu do CEIDG – nie stanowi jego działalności zawodowej.

Powoduje to niepewność w obrocie i otwiera szerokie pole do nadużyć.

Wydaje się, że zawodowy charakter mają jedynie te umowy, na podstawie których przedsiębiorca rzeczywiście sprzedaje towary lub świadczy usługi swoim klientom oraz umowy bezpośrednio z tym związane (np. umowy nabycia produktów spożywczych przez przedsiębiorcę prowadzącego restaurację).

Inne umowy, dotyczące np. nabycia drukarki czy materiałów papierniczych albo środków czystości przez przedsiębiorcę prowadzącego salon optyczny, nie mają charakteru zawodowego. W takich przypadkach danemu przedsiębiorcy przysługują wskazane poniżej uprawnienia konsumenckie.

 

Jakie są uprawnienia przedsiębiorcy, który winien być traktowany jako konsument?

 

Od 1 stycznia 2021 roku w stosunku do takich przedsiębiorców zastosowanie będą miały przepisy dotyczące:

 

  • niedozwolonych klauzul stosowanych we wzorcach umownych;

 

Postanowienia umowy nieuzgodnione indywidualnie z przedsiębiorcą nie będą wiązały, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Jeżeli takie postanowienia znajdą się np. we wzorze umowy czy regulaminie sklepu internetowego, nie będą wiązały przedsiębiorcy traktowanego jak konsumenta.

Często w regulaminach na stronach internetowych kształtuje się w sposób mniej uprzywilejowany prawa przedsiębiorców, np. ogranicza się odpowiedzialność sprzedawcy kwotowo, lub zastrzega się krótsze terminy reklamacji. Po wejściu w życie nowych przepisów, mniej korzystne postanowienia umowne nie będą wiązać osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jeżeli osoba taka zawiera umowę związaną z jej działalnością, lecz nie mająca  charakteru zawodowego.

Można tu wskazać przykłady niedozwolonych postanowień umownych w odniesieniu do sklepów internetowych:

  1. „(…) zastrzega sobie prawo do zmiany treści niniejszego regulaminu bez uprzedzenia”;
  2. „Towar do zwrotu przyjmujemy wyłącznie w oryginalnym opakowaniu”;
  3. ,,Podstawą przyjęcia reklamacji jest dowód zakupu towaru (paragon fiskalny lub faktura VAT)”;
  4. „(…) nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie lub niedostarczenie zamówienia w  wybranym przez Klienta terminie w wyniku wydarzeń i sytuacji, na które nie ma wpływu”;

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:

  1. wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
  2. uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie;
  3. uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;
  4. wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania;
  5. nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy;
  6. przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
  7. nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
  8. stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia;
  9. przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
  10.  przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
  11. zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
  12. wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
  13. wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

 

  • rękojmi za wady rzeczy sprzedanej;

 

Dotychczas przedsiębiorca wobec drugiego przedsiębiorcy mógł ograniczyć jego uprawnienia z rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, a nawet wyłączyć je w ogóle. Po wejściu w życie nowych przepisów zasady rękojmi w stosunku do przedsiębiorców dokonujących zakupu bez związku z zawodowym charakterem jednoosobowej działalności, muszą uwzględniać:

 

  1. fakt rocznego domniemania istnienia wady już w chwili wydania towaru (co oznacza, że kupujący nie musi udowadniać istnienia wady, jeżeli ujawniła się w ciągu roku, a ewentualny brak odpowiedzialności musi udowadniać sprzedawca),
  2. brak zwolnienia sprzedawcy od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone co do gatunku (np. oznaczone wg rodzaju) albo rzeczy mające powstać w przyszłości,
  3. fikcję uznania reklamacji za uzasadnioną, w przypadku, gdy przedsiębiorca żądał wymiany, naprawy rzeczy lub obniżenia ceny, a sprzedawca nie udzielił odpowiedzi na reklamację w ciągu 14 dni,
  4. brak obowiązku niezwłocznego zawiadomienia o wadzie pod rygorem utraty rękojmi,
  5. brak obowiązku niezwłocznego zbadania rzeczy pod groźbą utraty rękojmi,f) brak możliwości sprzedania rzeczy, co do której sprzedający pozostaje w zwłoce z odebraniem.

 

  • prawa odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni bez podania przyczyny

 

Prawo do zwrotu towaru w przypadku sprzedaży na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa w ciągu 14 dni od jego otrzymania, będzie przysługiwało teraz także osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą i zawierającym umowę bez związku z charakterem zawodowym.

Tak jak w stosunku do konsumentów, na przedsiębiorcy ciążyć będzie obowiązek poinformowania o prawie odstąpienia od umowy.

Niedopełnienie obowiązku informacyjnego będzie skutkowało tym, że wydłuży się termin do skorzystania z prawa do odstąpienia z 14 dni do 12 miesięcy.

 

Jak przygotować się do wejścia w życie nowych przepisów?

 

Jak wynika z powyższej treści, praktycznie każda osoba prowadząca działalność gospodarczą będzie miała do czynienia z nowymi przepisami, czy to jako sprzedający towary i usługi, czy też ich nabywca. O ile w tym drugim przypadku będzie to dotyczyło jedynie osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, o tyle w przypadku sprzedających, przepisy ustawy dotyczyć będą również osób prawnych i spółek handlowych nieposiadających osobowości prawnej (jawnych, komandytowych, partnerskich).

Pozostało niewiele czasu, aby przygotować się do wejścia w życie opisywanych przepisów, dlatego każdy przedsiębiorca powinien:

  1. po pierwsze – dokonać przeglądu stosowanych wzorów umów i regulaminów, aby sprawdzić, czy nie zawierają one klauzul niedozwolonych,
  2. po drugie – wprowadzić odpowiednie zmiany do treści umów i regulaminów, aby dostosować je do nowych przepisów, usuwając klauzule niedozwolone i wprowadzając nowe zapisy dotyczące rękojmi za wady i prawa odstąpienia,
  3. po trzecie, wprowadzić możliwość złożenia oświadczenia przez nabywcę, iż zawiera daną umowę poza zawodowym charakterem działalności, a zarazem umożliwienie weryfikacji zgodności takiego oświadczenia ze stanem rzeczywistym.

Warto przy tym pamiętać, iż choć nowych przepisów nie stosuje się do umów zawartych przed 1 stycznia 2021 roku, to mogą mieć one zastosowanie do aneksów do tych umów podpisywanych w przyszłym roku. Należy pamiętać o tym przy ich formułowaniu.

 

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w przygotowaniu się do wejścia w życie nowych przepisów, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią. Przeanalizujemy Państwa sytuację, przejrzymy stosowane przez Państwa wzory umów i regulaminy i zarekomendujemy wprowadzenie stosownych zmian.

A może powiadomienie o kolejnych ważnych publikacjach i artykułach o nieruchomościach komercyjnych? Zapraszam do obserwowania naszego Facebooka i Linkedina oraz do zapisu na naszą mailową prenumeratę informacyjną – raz w miesiącu przesyłamy zestawienie informacji o aktualnych zmianach w prawie i opublikowanych artykułach z naszego bloga.

 

Marcin Juszczyk
Adwokat / Wspólnik
Podziel się z innymi:

Jeśli masz pytania związane z przedstawionym zagadnieniem,
skontaktuj się z nami.

Strona zapisuje pliki cookies na Twoim komputerze. Dowiedz się więcejRozumiem