Biznesowo o prawie i podatkach.

Zdjęcie wykorzystane do grafiki tytułowej pochodzi ze strony https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Solar_panels_with_sheep_in_Belgium.jpg

Podatek od nieruchomości jest istotnym składnikiem kosztowym inwestycji w farmę fotowoltaiczną. Grunty, budynki, a przede wszystkim budowle tworzące farmy fotowoltaiczne są opodatkowane podatkiem od nieruchomości (podobnie jak wszystkie inne nieruchomości, które nie mają charakteru rolnego). Jak się jednak okazuje, to kto i w jakiej wysokości powinien taki podatek płacić, nie jest już takie oczywiste. Poniżej przedstawiamy  najważniejsze kwestie związane z podatkiem od nieruchomości przy farmie fotowoltaicznej.

Wątpliwości interpretacyjne wynikające z niejasnych przepisów gminy często rozstrzygają na swoją korzyść, a podatnicy zmuszeni są dochodzić swoich praw przed sądami administracyjnymi. Co więcej, każda gmina może nieco inaczej interpretować przepisy. Aby zabezpieczyć się przed ewentualnymi sporami, warto uzyskać interpretacje podatkowe, które nie tylko pozwolą jednoznacznie ustalić sposób i zakres opodatkowania elektrowni fotowoltaicznej, ale również ochronią podmiot, który taką interpretację uzyskał. O co należy zapytać, aby odpowiednio zabezpieczyć swoje interesy? Przedstawiamy kilka najczęstszych problemów, z którymi jako płatnicy podatku od nieruchomości muszą zmierzyć się właściciele farm fotowoltaicznych.

Czy panele PV są opodatkowane? 

Podobnie jak wcześniej farmy wiatrowe, elektrownie fotowoltaiczne prowadzą aktualnie spory z gminami o to, czy podatkiem od nieruchomości objęte powinny być tylko części budowlane farmy (w przypadku PV głównie konstrukcje nośne – kotwy lub inny system mocowania) czy również urządzenia przetwarzające energię (panele). Rozstrzygnięcie tej kwestii jest niezwykle istotne, bo podatek od nieruchomości w przypadku budowli jest naliczany jako 2% od ich wartości (wartości początkowej ujętej w ewidencji środków trwałych). Jak wiadomo, 2% od wartości samych konstrukcji nośnych a 2% od wartości konstrukcji nośnych wraz z panelami to ogromna różnica. Pojawia się więc pytanie: co na potrzeby podatku od nieruchomości powinno zostać uznane za budowlę – sama konstrukcja nośna czy również zainstalowane na niej panele fotowoltaiczne?

Przepisy w tym zakresie są niejednoznaczne. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, odsyła do przepisów prawa budowlanego, które przecież mają zupełnie inny cel niż nakładanie podatków. Gąszcz definicji obiektu budowlanego, budowli, czy urządzenia technicznego, przyjętych na potrzeby prawa budowlanego, wprowadza chaos interpretacyjny. Trudno w nim odnaleźć jednoznaczną odpowiedź na pytanie, czy panele fotowoltaiczne są objęte podatkiem od nieruchomości, czy też nie.

Wydawać by się mogło, że sytuację rozstrzygnie zmiana przepisów prawa budowlanego, która na potrzeby podatku od nieruchomości obowiązuje od początku 2018 roku. Doprecyzowane zostało, że przez budowlę należy rozumieć m.in. części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń). W naszej ocenie, wprowadzenie takiego doprecyzowania powoduje, że skoro budowlą są jedynie części budowlane urządzeń technicznych, to w przypadku elektrowni fotowoltaicznej opodatkowaniu jako budowla powinny podlegać jedynie konstrukcje nośne. Cały czas można jednak spotkać się z odmiennym stanowiskiem gmin, które w wydawanych interpretacjach różnie uzasadniają swoją próbę rozszerzenia podstawy opodatkowania na panele PV tak, by uzyskać wyższe dochody z podatku od nieruchomości. Podatnicy zmuszeni są dochodzić swoich praw przed sądami administracyjnymi, które najczęściej prezentują korzystne dla nich stanowisko. W niektórych orzeczeniach sądy wskazują, że panele fotowoltaiczne nie są wzniesione z użyciem wyrobów budowlanych, w związku z czym nie stanowią obiektów budowlanych. Trzeba jednak liczyć się z tym, że w celu uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia, trzeba będzie od interpretacji wydanej przez organ gminny odwoływać się nie tylko do właściwego SKO, ale również do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a nawet Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zdaniem wielu ekspertów, nie tylko ze względu na farmy fotowoltaiczne czy wiatrowe, ale biorąc pod uwagę nieustanne powstawanie coraz to nowych kategorii obiektów budowlanych, do których trudno stosować przestarzałe przepisy, potrzebna jest całkowicie nowa definicja budowli na potrzeby podatku od nieruchomości. Dostrzegając ten problem, w styczniu Rzecznik Praw Obywatelskich zorganizował seminarium eksperckie w tym zakresie, ale droga do przygotowania i wprowadzenia nowych przepisów wydaje się długa i niepewna. Właścicielom farm fotowoltaicznych na ten moment nie pozostaje więc nic innego, poza składaniem wniosków o interpretację i zaskarżaniem rozstrzygnięć organów gminy do sądów administracyjnych.

Podatek rolny versus podatek od nieruchomości

Zasadą jest, że obciążeniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem tych, które są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Grunty o charakterze rolnym podlegają opodatkowaniu dużo niższym podatkiem rolnym. Nic więc dziwnego, że właściciele gruntów zajętych na farmy fotowoltaiczne starają się dowodzić, że pomimo posadowienia na nich elektrowni PV, grunty te nie utracą charakteru rolnego. Podatnicy starają się forsować stanowisko, że wyższy podatek powinien być płacony tylko od tych niewielkich fragmentów, na których konstrukcje nośne faktycznie stykają się z ziemią, bo tylko te fragmenty są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Uzasadnienia bywają różne – niektórzy wskazują, że pod panelami wypasane będą owce (które dzięki temu znajdą schronienie w cieniu stołów), inni wskazują, że na terenie pod panelami rosnąć będą zioła lub ustawione zostaną ule. Co do zasady gminy nie przychylają się do tego stanowiska, uznając że wykorzystanie gruntów pod panelami na cele rolnicze nie jest możliwe. Jak się jednak okazuje, tytułowe wypasanie owiec pod panelami wcale nie jest irracjonalnym pomysłem ukierunkowanym tylko na obniżenie podatku od nieruchomości i bywa niekiedy wykorzystywane w praktyce – panele fotowoltaiczne rzeczywiście zapewniają owcom cień, z kolei owce dbają, by panele nie zarosły.. Jak widać, wszystko zależy więc od konkretnego stanu faktycznego. Trzeba jednak liczyć się z tym, że nawet w przypadku uzyskania pozytywnej interpretacji w tym zakresie, jeżeli stan faktyczny opisany we wniosku o interpretację różni się od rzeczywistości, nie chroni ona właściciela gruntu – interpretacja odnosi się wyłącznie do ściśle określonego we wniosku stanu faktycznego.

Kto jest podatnikiem?

W przypadku, gdy elektrownia fotowoltaiczna znajduje się na dzierżawionym terenie, wątpliwości pojawiają się już na etapie ustalania tego, kto powinien zostać uznany za podatnika podatku od nieruchomości – właściciel gruntu czy inwestor, który zbudował elektrownię? Nie chodzi o to, kto realnie ponosić będzie ciężar podatku – umowa dzierżawy może bowiem regulować tę kwestię i ustalać zasady ponoszenia tych kosztów przez inwestora lub właściciela oraz określać sposób dokonywania pomiędzy nimi rozliczeń z tego tytułu. Niemniej jednak precyzyjne ustalenie podmiotu, który w świetle przepisów podatkowych jest podatnikiem, ma kluczowe znaczenie dla właściwego spełnienia obowiązków podatkowych i tym samym uwolnienia się od odpowiedzialności w tym zakresie. Aby zobowiązanie podatkowe zostało prawidłowo wykonane, to właśnie podatnik musi wpłacić podatek na rachunek urzędu gminy, a niekiedy musi również złożyć odpowiednie deklaracje. Wykonanie tych obowiązków przez podmiot, który nie jest podatnikiem (właściciela zamiast inwestora lub odwrotnie) rodzi wiele komplikacji, a niekiedy dodatkowe konsekwencje. Co więcej, w przypadku, gdy organ gminy uzna, że podatek nie został prawidłowo obliczony i wpłacony w terminie, to właśnie podmiot uznany za podatnika (w świetle przepisów prawa podatkowego) powinien być stroną ewentualnego postępowania, zobowiązaną do zapłacenia zaległości wraz z odsetkami. Postanowienia umowy dzierżawy dla organu gminy nie mają żadnego znaczenia, mogą regulować jedynie stosunki pomiędzy dzierżawcą a inwestorem i ich wewnętrzne rozliczenia. Sytuacja jest szczególnie istotna w przypadku, gdy zarówno inwestor jak i właściciel gruntu nie są osobami fizycznymi (tylko na przykład spółkami), bo są wtedy zobowiązani do samodzielnego składania deklaracji oraz obliczania i wpłacania podatku na rachunek gminy.

Można więc wyobrazić sobie sytuację w której, właściciel i inwestor byli zgodni co do tego, że podatnikiem podatku od budynków i budowli stanowiących farmę fotowoltaiczną jest inwestor. Inwestor składał deklaracje i wpłacał obliczony przez siebie podatek na rachunek gminy. Po jakimś czasie organ gminy przeprowadził kontrolę i stwierdził, że w jego ocenie podmiotem zobowiązanym do uiszczenia podatku od budynków za cały ten okres był właściciel gruntu, na dodatek w ocenie organu wysokość tego podatku została ustalona w sposób nieprawidłowy. Co w takiej sytuacji? Teoretycznie inwestor, który zdaniem organu dokonał wpłat bezpodstawnie, powinien uzyskać zwrot nadpłaty, natomiast właściciel gruntu powinien uiścić kwotę podatku wraz z odsetkami za cały ten okres. Dlatego tak ważne jest ustalenie (najlepiej już na wstępnym etapie inwestycji) kto w jakim zakresie powinien zostać uznany za podatnika oraz uzyskanie od organu gminy potwierdzenia w formie indywidualnej interpretacji podatkowej. Drugą istotną kwestią jest jednoznaczne uregulowanie sposobu rozliczeń w tym zakresie pomiędzy stronami w umowie dzierżawy.

Prawidłowe ustalenie kto jest podatnikiem na pozór wydaje się proste, bowiem co do zasady jest nim właściciel gruntu, budynku lub budowli. W polskim prawie cywilnym ogólną zasadą jest, że właściciel gruntu z prawnego punktu widzenia jest automatycznie właścicielem budynków i budowli zlokalizowanych na należącym do niego terenie (osobie która je wybudowała przysługuje jedynie roszczenie o zwrot równowartości poczynionych nakładów). Ta zasada ogólna może jednak zostać zmieniona przez bardziej szczegółowe przepisy. Właśnie ze względu na szczególne regulacje, w przypadku elektrowni fotowoltaicznej sprawa się nieco komplikuje. Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu cywilnego, wspomniana powyżej zasada nie ma zastosowania w odniesieniu do urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania między innymi energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Odnosząc te przepisy do farm fotowoltaicznych, w naszej ocenie wszystkie obiekty składające się na elektrownię służą do doprowadzania i odprowadzania energii elektrycznej i wchodzą w skład przedsiębiorstwa inwestora. W związku z tym, powinny one być uznane za własność inwestora, a nie właściciela gruntu. Dotyczy to zarówno urządzeń wchodzących w skład farmy fotowoltaicznej (ogniwa fotowoltaiczne, inwertery, transformatory), jak i części budowlanych tych urządzeń (systemy nośne, budynki w których znajdują się transformatory). Takie stanowisko potwierdzają niektóre gminy w wydawanych interpretacjach podatkowych, ale sprawa nie jest jednoznaczna. Można na przykład spotkać się z poglądem, że w odniesieniu do budynków wchodzących w skład elektrowni (np. budynków, w których znajdują się transformatory), właścicielem – a tym samym podatnikiem podatku od nieruchomości – pozostaje właściciel gruntu, a nie inwestor. Motywowane bywa to tym, że przepis szczególny odnosi się tylko do urządzeń (czyli np. do systemów nośnych jako części budowlanych urządzeń), a nie do budynków. W naszej ocenie, wszystkie obiekty wchodzące w skład farmy fotowoltaicznej, połączone są w pewną całość użytkową, więc podatnikiem zarówno w odniesieniu do budowli, jak i budynków, powinien być inwestor. Biorąc pod uwagę rozbieżności interpretacyjne w tym zakresie, warto potwierdzić przyjęte stanowisko poprzez uzyskanie interpretacji indywidualnej.

Jak się zabezpieczyć? 

Podatek od nieruchomości to podatek lokalny, co oznacza, że wpływy z tego tytułu stanowią dochód gmin, i to organy gminy – wójt / burmistrz / prezydent miasta – odpowiadają za pobór podatku i kontrolę prawidłowości rozliczeń z tego tytułu. Jak widać, próba zastosowania przepisów regulujących podatek od nieruchomości do farm fotowoltaicznych wywołuje szereg wątpliwości, dlatego właściciele gruntów i inwestorzy, aby zabezpieczyć swoje interesy, często zwracają się z wnioskami o wydanie indywidualnych interpretacji podatkowych. To właśnie wójt / burmistrz / prezydent miasta właściwy ze względu na położenie nieruchomości wydaje interpretacje podatkowe w tym zakresie. Przepisy nie są jednoznaczne, nic więc dziwnego, że wydawane przez gminy interpretacje często się między sobą różnią. Z wnioskiem o wydanie takiej interpretacji może zwrócić się właściciel nieruchomości lub inwestor planujący stworzenie farmy fotowoltaicznej. Uzyskanie interpretacji ma tę zaletę, że chroni podatnika, który się do niej zastosował, nawet jeżeli organ gminy po przeprowadzeniu kontroli będzie miał inne zdanie niż pierwotnie przedstawione w interpretacji. Trzeba jednak pamiętać, że pełna ochrona dotyczy sytuacji, gdy interpretacja wydawana jest „na przyszłość”, a nie dotyczy oceny sytuacji, które już nastąpiły. Najlepiej więc z odpowiednim wnioskiem wystąpić już na etapie planowania inwestycji.

Dla naszych klientów uzyskaliśmy już wiele korzystnych interpretacji podatkowych w powyższym zakresie. W toku uzyskiwania interpretacji przedstawiamy organowi podatkowemu mocne argumenty przemawiające za prezentowanym przez nas stanowiskiem. Koszt uzyskania interpretacji jest niewielki, zwłaszcza w porównaniu do kosztów, jakie mogą powstać w związku z niekorzystnym dla inwestora stanowiskiem organy podatkowego. Warto sprawy podatkowe związane z inwestycjami w PV powierzyć doświadczonym ekspertom i skontaktować się z nami.

Maria Kopówka
Doradczyni podatkowa, radczyni prawna

Witold Chmarzyński
Radca prawny, wspólnik CCLaw

A może powiadomienie o kolejnych ważnych publikacjach i artykułach o tematyce OZE? Zapraszam do zapisu na naszą mailową prenumeratę informacyjną – raz w miesiącu przesyłamy zestawienie informacji o aktualnych zmianach w prawie i opublikowanych artykułach z naszego bloga.