Biznesowo o prawie i podatkach.

Podmioty, które zajmują się rozwojem farm fotowoltaicznych (PV) doskonale znają obecne przepisy, a także praktykę w tym zakresie. Klasyczna droga rozwoju farmy fotowoltaicznej (PV), w uproszczeniu, wiedzie przez podpisanie umowy dzierżawy, uzyskanie decyzji środowiskowej, uzyskanie warunków zabudowy (chyba że istnieje plan miejscowy) i uzgodnienie warunków przyłączenia, co jest zwieńczone wnioskiem o pozwolenie na budowę. Zgodnie z planowanymi zmianami ścieżka ta ma się zmienić.

Zmiany w procesie rozwoju i budowy farmy fotowoltaicznej

Rząd szykuje zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, regulującej kwestie ładu przestrzennego. Co się zmieni i jak wpłynie to na rozwój instalacji farm fotowoltaicznych w Polsce?

Ograniczenie wydawania decyzji o warunkach zabudowy a farmy fotowoltaiczne

Zmiany te polegają m.in. na znacznym ograniczeniu wydawania decyzji o warunkach zabudowy, tzw. wuzetek (WZ). W przypadku, gdy brak jest miejskiego planu zagospodarowania przestrzennego, ustawodawca  przewidział wprowadzenie „planu ogólnego”, który będzie aktem prawa miejscowego. 

Co to takiego i co oznacza dla budowy farm fotowoltaicznych? W uzasadnieniu projektu ustawy można przeczytać, iż „Plan ogólny będzie aktem prawa miejscowego, który zastąpi studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jako dokument, z którym badana będzie zgodność planów miejscowych, ale także decyzji o warunkach zabudowy. Decyzje o warunkach zabudowy będą mogły być wydawane wyłącznie na obszarach wskazanych w planie ogólnym. Plan ogólny będzie zawierał ustalenia dotyczące funkcji terenów dopuszczalnych do wyznaczenia w dokumentach niższego szczebla, jak i ramowe ustalenia dotyczące kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, z którymi dokumenty te będą musiały zachowywać zgodność”. 
Dalej czytamy, iż „W zakresie instalacji OZE jest to zmiana podyktowana odmiennym podejściem do lokalizacji tych urządzeń w planie ogólnym, niż miało to miejsce w studium. W dotychczasowym stanie prawnym, w studium należało wskazać obszary, na których lokalizacja OZE o dużej mocy jest możliwa. Zgodnie z przepisami wykonawczymi zawierającymi charakterystykę stref planistycznych, w strefach otwartych domyślnie dopuszczone będzie zlokalizowanie tego typu instalacji. Z uwagi na potrzeby zachowania ładu przestrzennego i w celu przeciwdziałania konfliktom społecznym, wskazano jednak, że lokalizacja OZE o dużej mocy powinna przebiegać za pośrednictwem planów miejscowych”.

Budowa farmy fotowoltaicznej – wymogi prawne, plan miejscowy i uproszczone postępowanie

W projekcie zmiany ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym znalazł się zapis, zgodnie z którym zmiana zagospodarowania terenu polegająca na budowie obiektów handlu wielkopowierzchniowego oraz urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy większej niż 500 kW może wystąpić wyłącznie na podstawie planu miejscowego (MPZP). 

Powstaje oczywiście pytanie co w przypadku, gdy takiego planu nie ma? Wtedy jest możliwość skorzystania z tzw. uproszczonego postępowania.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji ustawy „W procedurze uproszczonej dopuszcza się pominięcie etapu zbierania wniosków do aktu planistycznego, ograniczenie konsultacji społecznych do samego zbierania uwag, ograniczenie zakresu i czasu trwania uzgodnień do 14 dni. Tryb ten będzie można zastosować m.in. w przypadku zmian planu ogólnego lub planu miejscowego, które nie wynikają z rozstrzygnięć czynionych przez gminę w ramach władztwa planistycznego, a prowadzą do uwzględnienia uwarunkowań naturalnych lub ograniczeń w zagospodarowaniu wynikających z innych przepisów”.
Niemniej jednak w niektórych przypadkach przeprowadzenie uproszczonego postępowania nie będzie konieczne. Od wyżej wskazanej zasady, iż konieczny jest plan miejscowy (MPZP) dla każdej instalacji OZE o mocy powyżej 500 kW, przepisy przewidują wyjątek. Otóż miejscowy plan zagospodarowania nie jest potrzebny w przypadku, gdy urządzenie do wytwarzania energii jest wolnostojącym urządzeniem fotowoltaicznym, o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1000 kW – w takich sytuacjach nadal będzie możliwa lokalizacja na podstawie decyzji o warunkach zabudowy.

Przepisy dla farm fotowoltaicznych powyżej 1 MW

Problem pojawia się oczywiście (równie na gruncie obecnie obowiązujących przepisów) jak traktować np. trzy wolnostojące instalacje fotowoltaiczne (PV) o mocy do 1 MW znajdujące się obok siebie i w pewien sposób połączone – tzw. salami slicing. Taka instalacja może zostać potraktowana jako jedna instalacja 3 MW, a więc wymagająca lokalizacji na podstawie miejscowego planu zagospodarowania.

Dodatkowym wymogiem jest także obowiązek, aby urządzenie to zostało posadowione na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas V, VI, VIz i nieużytki.

Ograniczenie zastosowania decyzji o warunkach zabudowy a budowa farmy fotowoltaicznej

Konsekwencją dążenia ustawodawcy do ograniczenia możliwości zastosowania popularnych wuzetek (WZ), jest zmiana art. 61 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z brzmieniem art. 61 ust. 1 „Wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe jedynie w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków”. Kluczowe znaczenie ma słowo „łącznego”, ponieważ, oprócz obecnie obowiązujących wytycznych wskazanych w punktach 1-6 tego przepisu, ustawodawca przewidział dodanie nowego pkt 1a, w brzmieniu „teren jest położony w granicach obszaru uzupełnienia zabudowy”.

W konsekwencji, zgodnie z dodanym art. 61 ust. 1 pkt 1a wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest dopuszczalne wyłącznie na obszarze uzupełniania zabudowy wyznaczonym w planie ogólnym.

Wydanie decyzji o warunkach zabudowy – odnawialne źródła energii wyjątkiem od zasady

Od tej zasady – która byłaby bardzo niekorzystna dla każdego podmiotu chcącego postawić instalacje fotowoltaiczne (PV) – przewidziano na szczęście wyjątek. Przepisu art. 61 ust. 1 pkt 1a nie stosuje się bowiem do linii kolejowych, obiektów liniowych i urządzeń infrastruktury technicznej, ogrodzeń, a także instalacji odnawialnego źródła energii.
Podsumowując,  jeśli wejdą w życie zmiany w proponowanym kształcie – lokalizacja instalacji fotowoltaicznej (PV) do 1 MW będzie nadal możliwa na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, a wszelkie instalacje o mocy większej niż 1 MW będą wymagać odpowiedniego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Potencjalne załamanie rynku fotowoltaiki?

O ile można się zgodzić z ogólnym założeniem, że duże inwestycje infrastrukturalne, w tym z zakresu energetyki, powinny pozostawać w zgodzie z ładem przestrzennym i być lokowane na podstawie MPZP, o tyle ustanowienie progu na poziomie instalacji o mocy do 1 MW wydaje się wręcz śmieszne. Wskutek spadku popularności (i opłacalności) aukcji OZE, inwestorzy odchodzą od rozwoju małych projektów (do 1 MW), na rzecz większych – 5, 10, a nawet 50 i więcej MW, co ma uzasadnienie ekonomiczne. Wprowadzenie wymogu lokalizacji farm fotowoltaicznych (PV) o mocy powyżej 1 MW w oparciu o zapisu miejscowego planu (MPZP) spowoduje załamanie rynku fotowoltaiki. Autorzy projektu wydają się zapominać, że poza ładem przestrzennym, równie ważne jest bezpieczeństwo energetyczne, które w polskich warunkach musi zapewnić m.in.  energia z odnawialnych źródeł energii.

Usprawnienie procesu dewelopmentu farmy fotowoltaicznej

Przy okazji dyskusji na temat procesu dewelopmentu instalacji OZE, warto, aby rządzący szerzej spojrzeli na problemy, z którymi boryka się branża OZE. Aktualnie to warunki przyłączenia są najczęstszym deal breaker’em, a odmowa ich wydania przekreśla szansę na wybudowanie źródła OZE. 

Aby wnioskować o warunki przyłączenia, trzeba załatwić wszelkie inne formalności (decyzję środowiskową, decyzję o warunkach zabudowy – po zmianie: uchwalić plan miejscowy (MPZP). W związku z czym, po zmianach prawa może się okazać, że inwestor przez 3-4 lata będzie czynił zabiegi, aby uzyskać decyzję środowiskową i uchwalić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, po czym dowie się od zakładu energetycznego, że z przyczyn technicznych nie może się podłączyć planowanej instalacji do sieci, a w najbliższym czasie nie planuje się inwestycji sieciowych w tym regionie.

Należy podkreślić, że operator systemu dystrybucyjnego, do którego się zwracamy o wydanie warunków przyłączenia, najpierw sprawdza wskazane formalności – czyli dopóki nie przedstawimy odpowiedniej dokumentacji środowiskowej i planistycznej, operator nie wypowie się na temat dostępnych mocy.

Znaczącym ułatwieniem byłoby umożliwienie inwestorom w pierwszej kolejności występowanie o warunki przyłączenia. Uzyskanie warunków przyłączania powinno być jednocześnie czynnikiem zobowiązującym organy gminy do podjęcia prac nad uchwaleniem odpowiedniego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – uchwalenie zależne od gminy

Autor projektu zmian nie wziął pod uwagę, że gmina – jako podmiot odpowiedzialny za sporządzanie i uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego – nie ma obowiązku uchwalenia nowego/zmienionego planu miejscowego . Oznacza to, że możliwość lokalizacji instalacji powyżej 1 MW będzie zależna od łaski urzędników gminy. Nawet jeśli będziemy wnioskować o uchwalenie bądź zmianę planu miejscowego – jeżeli nikt w gminie nie będzie popierać naszego wniosku,bardzo trudno będzie uzyskać odpowiedni miejscowy plan. Takie postawienie sprawy może prowadzić do korupcji.

Niestety, wprowadzane zmiany wydają się być nieprzemyślane. Próg 1 MW nie został w żaden sposób uzasadniony. Pozostaje liczyć, że w toku prac nad projektem, dotrą do autorów projektu postulaty branży oraz świadomość, że projektowane zmiany mogą wyeliminować fotowoltaikę, tak jak w 2016 wyeliminowano z OZE wiatraki.

Po więcej informacji na temat planowanych zmian w prawie odnawialnych źródeł energii zapraszamy na III edycję szkolenia otwartego, które odbędzie się już  26 maja.

Bądź z prawem na bieżąco

A może powiadomienie o kolejnych ważnych zmianach w prawie i artykułach nt. OZE? Zapraszamy do zapisu na naszą mailową prenumeratę informacyjną – raz w miesiącu przesyłamy zestawienie informacji o aktualnych zmianach w prawie i opublikowanych artykułach z naszego bloga. Najnowsze wieści publikujemy również na kanałach Facebook i Linkedin. Pozostańmy w kontakcie!